Stedelijk Museum Alkmaar toont divers oeuvre van zeventiende-eeuwse Alkmaarse meester
Dit najaar presenteert Stedelijk Museum Alkmaar de allereerste overzichtstentoonstelling van het werk van Allart van Everdingen (1621-1675), eerste schilder van het ruige Scandinavische landschap. Deze veelzijdige kunstenaar werd precies vierhonderd jaar geleden in Alkmaar geboren, reisde als jongeman door Noorwegen, en woonde de rest van zijn leven in Haarlem en Amsterdam. Hij was de jongere broer van de schilder Caesar van Everdingen (1616/1617-1678), aan wie Stedelijk Museum Alkmaar in 2016-2017 een succesvolle tentoonstelling wijdde. Van 18 september 2021 tot en met 16 januari 2022 is in Alkmaar het beste uit Allarts rijke en gevarieerde oeuvre te zien, dankzij bijzondere bruiklenen uit musea als het Mauritshuis, het Rijksmuseum, de Alte Pinakotek München, het Montreal Museum of Fine Arts en (inter)nationale particuliere collecties.

Gat in de markt
In 1644 reisde de jonge Alkmaarse kunstenaar Allart van Everdingen door Noorwegen. Een inspirerende ervaring, bepalend voor zijn loopbaan. Hij maakte nadien talloze schilderijen, tekeningen en etsen van ruige landschappen met watervallen, blokhutten en sparren. Deze op het eerste gezicht realistische snapshots van de Noorse natuur blijken bij nadere beschouwing artistieke constructies te zijn, bedacht en uitgevoerd in de werkplaats. Hiermee creëerde Van Everdingen een nieuw genre in de Nederlandse kunst, dat gretig aftrek vond en nagevolgd werd. Allarts imponerende berggezichten vormden bovendien in de negentiende eeuw een belangrijke inspiratiebron voor de schilders van de romantiek. Maar hij maakte meer: dramatische zee- en riviergezichten, Hollandse landschappen vol verhalende details en voorstellingen van de bronnen bij Spa. Ook vervaardigde Van Everdingen een serie sprookjesachtige prenten van het verhaal van Reinaert de vos.

Kijkje in Allarts keuken: Reinaert de vos
Over Reinaert de vos worden al sinds de middeleeuwen verhalen verteld. Hij neemt andere dieren in de maling, maar ontloopt steeds zijn straf. Allart van Everdingen maakte rond 1670 een serie van 57 etsen bij Reinaerts avonturen, met levensechte dieren in prachtige landschappen. Ter voorbereiding op die prenten tekende hij veel ontwerpen. Zulk werkmateriaal werd meestal na gebruik weggegooid, maar in dit geval is het bewaard gebleven. Stedelijk Museum Alkmaar toont een bijzondere selectie van deze prenten en tekeningen in een compacte doe-tentoonstelling voor alle leeftijden.

In Allarts voetsporen
In het najaar van 2019 reisde fotograaf Pascal Vossen samen met conservator Christi Klinkert (Stedelijk Museum Alkmaar) door de zuidelijke kuststreek van Zweden en Noorwegen. Vossen maakte foto’s van motieven en locaties die Allart in kunstwerken vastlegde, als vooronderzoek voor de tentoonstelling. Maar hij registreerde ook hoe hedendaagse bezoekers en bewoners zich verhouden tot het grootse Scandinavische landschap. Dat laatste thema staat centraal in een focuspresentatie van Pascals foto’s in Stedelijk Museum Alkmaar. Pascal Vossen is documentair fotograaf en voltooide in 2014 de opleiding fotojournalistiek en documentaire fotografie aan de University of the Arts London. Hij woont en werkt afwisselend in Londen en de Schotse Hooglanden.

Voor het voetlicht
De tentoonstelling Allart van Everdingen (1621-1675) – Het ruige landschap past naadloos in de reeks monografische tentoonstellingen van Alkmaarse meesters die Stedelijk Museum Alkmaar in de afgelopen jaren heeft gemaakt, zoals Dit is Van der Heck – Schilderswerkplaats in de Gouden Eeuw, Vleiend penseel - Caesar van Everdingen (1616/1617-1678) en Meester van het licht - Emanuel de Witte (1617-1692). Met deze exposities zet het museum minder bekende kunstenaars op de kaart en brengt de opmerkelijke culturele rijkdom van het zeventiende-eeuwse Alkmaar voor het voetlicht. Allart van Everdingens werk is vandaag de dag minder bekend. Ongetwijfeld speelt daarbij een rol dat een van zijn navolgers, Jacob van Ruisdael, uitgroeide tot de belangrijkste landschapsschilder van de zeventiende eeuw. Door de glans van Van Ruisdaels reputatie is Van Everdingen in de loop der tijd wat in de schaduw komen te staan. Onterecht, want het oeuvre van Allart is verrassend rijk en gevarieerd. Alle reden dus om het werk van deze Hollandse schilder, tekenaar en etser onder de aandacht te brengen. Bij de tentoonstelling verschijnt een uitgebreide catalogus (nai010 uitgevers) met bijdragen van Christi M. Klinkert, Yvonne Bleyerveld, Ellis Dullaart, Erik Hinterding, Paul Knolle, Cynthia Osiecki en Marjan Pantjes.

Parel van Noord-Holland
Stedelijk Museum Alkmaar, geopend in 1875, is een van de oudste musea van Nederland. Het beheert, behoudt en presenteert een brede en gevarieerde collectie oude en moderne schilderkunst en kunstnijverheid.
Zie www.stedelijkmuseumalkmaar.nl